HERALD WEEKLY ISSUE 608: 21 March 2012

Akaora’anga i te kaope o Atiu
I runga i te enua ko Enuamanu e tupu ana te rakau kaope no tetai roa’anga tuatau
i muri mai i kitea ia mai ei tona puapinga e te tangata. Kua riro na te au orometua i te mataiti 1800 (19 century) i akamata i te ta’angaanga i te ua kaope. I te mataiti 1890, kua takinokino’ia te ua rakau kaope i roto i te ngai tanutanu. Kua riro teia manumanu i te takinokino i te kaope i tei reira tuatau. Kare i rauka i te aronga maani kaope i te tauta i te oko i te kaope. Kua riro tetai au enua mei a Mauke, e Mangaia i te maani i te kaope.I runga ia Enuamanu i raro ake i te tamarumaru’anga a te Nuti Reni te na roto i te akatere maata a papa Ron Thorby e te tuanga tanu o te Kuki Airani, kua rauka mai tetai ua rakau kaope ou tei akatupu’ia atu.
Kua riro te ua kaope matamata i te tuku atu ki nutireni te ngai te ngai maani’anga e te makete atu. Kua tai’i teia pitiniti kimi puapinga i tei reira tuatau e i teia nei, kua riro na Juergen Maske-Eimke e akaaere ana i te pitiniti maani kaope ki Atiu. Kua takai a Juergen i runga i te enua ko Atiu i te mataiti 1984 i te akamata i te akatuera i tetai pitiniti pia (starch). Kare teia parani’anga i tupu ana no tetai au tai’i. E kua riro te parai minita i tei reira tuatau a Sir Tom Davis i te akaora mai i te kaope o Atiu. Kua ta’angaanga a Juergen i te tarere’anga a Sir Tom na roto i te uriuri manako ki te au atu enua, no runga i te parani’anga i te kaope, te tuku’anga matini, tama’anga i te ngai tanutanu e te maani anga i te kaope.
I teia ra e 39 eka kaope tanutanu e pera katoa i te oko mai i tetai au ua kaope mei roto mai i te aronga tanu. Ka riro katoa ta au aronga angaanga i te aaki i te kaope mei tetai 17 tonnes kaope. E tamaro’ia ana tei reira e 250 ora i roto i te ra, e kua akapae ke’ia ki roto i te vairanga no tetai 6 marama. E aao’ia ana ki roto i te puao tapiri no te oko atu ki roto i te au otera ki Rarotonga nei na roto i te mere takapini teia ao. I muri mai kua tuku’ia atu tetai akarakara’anga no te kaope i te enua nutireni. Kua kitena’ia mai e meitaki ana te maani’anga tutu o te kaope no te kore e rava ana te taime i te akaou meitaki i te ua rakau. Penei na Enuamanu tetai kaope rongonui tei o atu ki roto i te tareanga. I teia nei te okoia nei te kaope a enuamanu ki roto i te toa tei oti i te retitaia ki raro ake i te ingoa “Atiu Coffee ™”. E maata te au tangata e te turoto e oko nei i teia kaope natura. Ko ta enuamanu kokotianga teia mei runga mai i tona ipukarea i te totoa i te rongonui o enuamanu mei roto mai i te ua kaope. -Bernadette Teremoana

Herald Issue 608 21 March
- Terms of one China Policy document should be reviewed
- Pacific Media Assistance Scheme Seeks Innovation
- Successful NZ visit by PM
- Rerekura Teaurere New Climate Change Coordinator
- News Briefs

Copyright 2006 Cook Islands Herald online . All rights reserved.