HERALD WEEKLY ISSUE 608: 21 March 2012

Te `Akauruuru`anga `ia Te Tika Mataiapo
I te pōpōngi Varaire, i tēia `epetoma i topa ake nei, ra 28 o Tepetema, mei te `āpā no te ora nga`uru, kua putuputu mai te kōpū-tangata o Te Tika Mataiapo ki runga rāi i tō rātou marae, ko Te Pou Toru, i Kauare, Tēimurimōtia. no te akauruuru i tō rātou Mataiapo iā Te Tika.
Akapē`ea te Iki`anga `iā Te Tika Mataiapo
No reira ka ui atu tātou ki tēia kōpū-tangata, i akapē`ea rātou i te iki`anga i tēta`i tangata mei roto mai ia rātou kia mou i tēia tao`anga. Ko te pa`u`anga oki i reira, tei roto i tō rātou papa`anga kōpū-tangata, e na tēia e `akataka mai i te tika`anga o te au kōpū ki runga i te tao`anga o Te Tika Mataiapo, koia `oki kua na roto mai i te `uānga a Iro .
Tēia i reira te papa`anga,o te `uānga mei roto mai iā Iro rāua ko Katai
Iro (Raro) = Katai (Aitutaki)
1. Tapuatua (f) - ko tō Māmā Vaine Taripo ara teia
2. Koringo (f) - ko tō Māmā Katuke Kopa ara teia
3. Rauti (m) -
4. Viriamu (m) -
5. Matamua (m) - ko tō Dorice Reid ara teia
No reira i te takakē atu `anga a Aunty Vaine Taripo, kua uipā`anga te kōpū-tangata, `ē kua `uri`uri manako no runga i tā rātou ka iki ki runga i te tao`anga Te Tika Mataiapo.
I reira, kua `āriki tā`okota`i te kōpū tangata kia tuku ia atu te tao`anga ki runga i te `uānga a Koringo `ē kua tuku ia i reira te tika`anga kia mou a Māmā Katuke Kopa.
Mei ta Māmā Katuke oki i akakite mai, te ngakauparau nei aia i te mou i teia tao`anga ngateitei, e te `āriki nei aia i te rave i te au `anga`anga te ka anoano ia aia i te rave, e pērā katoa oki i te `anga`anga vaitata ki te pae i te au māpū ō te `oire.
Te akakite mai nei rai a Mama Katuke e te kite nei aia i te vaerua inangaro, vaerua turu `ē te tā`okota`i o tōna kōpū-tangata, no reira kare aia e emi ana kia mou aia i te tao`anga Te Tika Mataiapo.
Te Marae
Ko teia marae kua a`u ia i te tuātau o Dorice Reid. Kua a`u ia ki runga i te oneone ko Te Angaroa, i te mataara ko te Ara-Vari,`ē kua topa ia tona ingoa ko Te Pou Toru.
Teia te kōrero i te akataka`anga i te turanga o te marae, “..ko te marae Te PouToru, ki te Ara-Vari, iri atu ki uta i te marae o Te Mata o te Ko`u..”
Te Au Taka`inga o te Akauruuru`anga o Te Tika Mataiapo
Ko te ta`unga tei rave i te tu`anga no te akauruuru`anga `iā Te Tika Mataiapo koia oki ko George Ngapare Ta`unga Korero (kauono o Puati Mataiapo).
Kua tae mai e mānganui te au taeake mei nga tu`anga e toru i runga i te tu o te `enua,`ē pērā katoa te kōpu-tangata no te ātoro, te turu `ē te akangateitei atu `anga i teia tao`anga ngāteitei.
I muri mai i te tua o te marae, tei reira tētai au pae o te kōpū-tangata e `akateateamamao mai ra i te mānga no te akaoti `anga o tēia `anga`anga. Mei roto mai rai i te kōpū-tangata tēta`i va`a-tuorooro i te kāpikipiki `ē te tūorooro mai i te au taeake ki runga i te paepae.
E rā mānea tikāi taua rā ra, `ē kua pāpānunui te `akauruuru`anga o Te Tika Mataiapo,
Teia i reira te au taka`inga pu`apinga tei rave `ia no te `akauruuru`anga `iā Te Tika Mataiapo,

1. Tāmaka – te momono`anga i te tāpeka`anga i te ira-tapuae tei vai`o `ia mai e tōna `ui-tupuna.
2. Momono`anga i te tākave, koia oki i te `akamou`anga kōrero tei vai`o `ia mai e tōna `ui-tupuna.
3. Tātua – momono`anga i te `apai`anga i tōna `ui-rangatira `ē tōna kōpū-tangata.
4. Pare – ko te momono`anga o te ūpoko, kia tiratiratū aia ki mua i tōna `ui-rangatira `ē te kōpū-tangata (Auraka kia matapiko i te kōpū- tangata) E rā tō`ou te `iti mai nei.
5. Kōrare – te momono`anga i te taiki ki tōna rima kia riro aia i te pāruru i tōna kōpū-tangata. Kia riro taau koia ei Koia.
6. Kakati`anga taringa-puaka – ko te momono`anga o te `akarongo o tō`ou kōpū-tangata, i te `āpuku`anga tare-tupuna, i te mavete`anga o te rau-kape.
I te oti`anga te au `ākono`anga o runga i te marae, kua `akatapu `ia e te orometua (tei iki `ia mai) te reira ma te tōpiri katoa atu i te reira.
Ko tēia oki i reira tēta`i au taka`inga mama`ata tei rave ia i roto i te `akauruuru`anga o Te Tika Mataiapo `ē mei tei tāiku `ia atu kua pāpānui tikāi tei reira ma te kore `e kai`anga-tangata.
No reira i te oti `anga o te au tu`anga `akauruuru kātoatoa, kua kāpiki `ia te kātotoa ki runga i te kaingākai no te tiki atu i tēta`i raurau mama`ata tikāi, tei oti i te kōpū-tangata i te akate`ate`amamao, ei kīnaki oki i te mānea `ē te pāpānunui o te rā ma`ata o TE TIKA MATAIAPO. -Rutera Taripo

Herald Issue 608 21 March
- Terms of one China Policy document should be reviewed
- Pacific Media Assistance Scheme Seeks Innovation
- Successful NZ visit by PM
- Rerekura Teaurere New Climate Change Coordinator
- News Briefs

Copyright 2006 Cook Islands Herald online . All rights reserved.